Van de gemeenten die nog niet zo'n maatregel hebben, heeft bijna een derde concrete plannen om die alsnog in te voeren. In gemeenten met een zelfbewoningsplicht worden kopers van een huis verplicht om er zelf in te gaan wonen. Zo willen de gemeenten voorkomen dat investeerders huizen opkopen om ze vervolgens te verhuren, wat de woningprijzen opdrijft.
Het merendeel van de gemeenten die een zelfbewoningsplicht hanteren, houdt die maatregel aan voor nieuwbouwhuizen tot een bepaalde koopsom, bijvoorbeeld voor sociale koop (tot 200.000 euro) of de maximale Nationale Hypotheek Garantie van 325.000 euro. Maar in Vught geldt de zelfwoonplicht voor woningen tot 6 ton.